Ülkemizde NLP konusundaki farkındalığı arttırmak, sağlıklı ve bilimsel gelişimine destek olmak amacıyla hazırlanan bu makale, Türkiye'de NLP'nin gelişimi, tanınırlığı ve uygulanma standartlarının bazı diğer Avrupa ülkeleri ile karşılaştırılmasını konu almaktadır.
NLP, 1970'lerde bir performans modelleme projesi olarak doğmuştur. Yıllar içerisinde edinilen tecrübeler ve yüzlerce geliştiricinin katkısı ile büyüyerek, tüm dünyada uygulanan geniş kapsamlı bir disipline dönüşmüştür. NLP, günümüzde birçok ülkede koçluk, eğitim, terapi gibi profesyonel iletişim gerektiren alanlarda uygulanan, resmi olarak tanınan, akademik düzeyde eğitimi verilen, ulusal mesleki standartları bulunan ve resmi organizasyonlar tarafından denetlenen bir disiplindir.
Bazı Avrupa ülkelerinde NLP eğitimleri, kazandırdığı kişisel ve mesleki beceriler nedeniyle devlet tarafından desteklenmektedir. Örneğin NLP Almanya'da, devlet tarafından tanınan mesleki gelişim eğitimleri arasındandır. NLP eğitimlerine katılan çalışanlar, eğitim ücretinin bir kısmını işverenine yasal olarak fatura edebilmektedirler. (Bakınız: Bildungsurlaub Gesetz http://www.bildungsurlaub.de). NLP metodunun profesyonel alanlarda yaygın olarak kullanıldığı Avusturya'da NLP, sağlık bakanlığı tarafından geçerli bir psikoterapi metodu olarak kabul görür (Bakınız: European Association for Neuro-Linguistic Psychotherapy https://www.eanlpt.org/ ). Tedavi gören hastaların NLP seans ücretleri, sağlık sigortaları tarafından karşılanabilmektedir. İngiltere'de ise "NLP Uygulayıcılığı" SOC-3224 meslek kodlu resmi olarak kabul gören bir danışmanlık mesleğidir. Detaylı bilgi...
NLP ülkemizde oldukça geç duyulmuş olmasına rağmen, 2000 li yılların başından itibaren hızla popülerlik kazandı. İlgi artmış olsa da, NLP'nin tam olarak ne olduğu ve NLP eğitimlerinin hangi standartlarda, kimler tarafından ve nasıl düzenlenmesi gerektiği toplum tarafından iyi bilinmiyor.
NLP uzmanlığı veya eğitmenliği, ülkemizde henüz bir meslek olarak tanımlanmadığı ve bir meslek kodu tahsis edilmediği için bu alanda faaliyet gösterenler çoğunlukla "serbest meslek çalışanı", (yani uğraş alanı sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari niteliği olmayan işlerle uğraşan kişiler) olarak tanımlanırlar ve NLP ile ilgili ulusal bir meslek standardına bağlı olmadan ticari faaliyetlerini sürdürebiliyorlar.
NLP alanında uzmanlaşmak isteyenler için, ülkemizde henüz ulusal bir standart veya resmi bir eğitim süreci tanımlanmamış olduğundan, yurt dışında NLP alanında yıllarca yüksek tahsil görmüş kişilerin yanında, herhangi bir tahsili bulunmayan sadece bir kaç kitap okuyarak kendini "uzman" ilan etmiş (alaylı) kişiler de, kendilerini "NLP Uzmanı" olarak tanımlayabilmekte ve vergilerini ödedikleri sürece yasal bir sorun ile karşılaşmadan ticari faaliyet gösterebilmektedirler.
NLP ile ilgili eğitim veya hizmet alımında hangi standartlara dikkat edilmesi gerektiği ile ilgili bilgiler yabancı sitelerde yer aldığından, bunlar toplumumuz tarafından yeterli düzeyde bilinmemektedir. Bununla birlikte denetim sağlayabilecek ulusal mekanizmalar da henüz işletilemediği için, toplumun NLP'ye olan ilgisini ticari kazanca dönüştürmek isteyen birçok kişi ve kurum, "NLP eğitimi" adı altında ehliyetsiz ve standartsız eğitim programları düzenlemeyi sürdürmektedir. Bu eğitim programlarının büyük bir çoğunluğunun, iddia edilenin aksine, uluslararası sahada bir geçerliliği veya denkliği bulunmaz.
Avrupa'da özellikle sağlık ve iletişim profesyonelleri tarafından yaygın olarak kullanılan NLP, Türkiye'deki resmi kurumlar (mesela Sağlık Bakanlığı) tarafından da henüz psikolojik, sosyal danışmanlık veya terapi yöntemi olarak tanımlanmamış olup, seans ücretleri SGK veya özel sağlık sigortaları tarafından karşılanmaz.
Bazı Avrupa ülkelerinde olduğu gibi, NLP eğitimlerine katılırken, devlet teşviklerinden faydalanmak, ülkemizde henüz mümkün değildir.
Birçok Avrupa ülkesinde, NLP uygulayıcıları bir araya gelerek, organize olabilmeyi başarmış, ulusal yapılanma süreçlerinde yol almışlardır. Dernek, meslek odaları, akademik kürsüler gibi sosyal veya bilimsel platformlar oluşturarak, faaliyetlerini bu kurumsal çatıların altında sürdürmektedirler. Uluslararası NLP organizasyonları tarafından her yıl dünyanın farklı bölgelerinde düzenlenen kongrelerde, NLP dünyasında yaşanan gelişmeler, farklı ülke ve mesleklerden bir araya gelen binlerce NLP uygulayıcısı ile paylaşılmaktadır. (NLP Academy Turkey olarak bizim de resmi üyesi ve bazılarının Türkiye temsilcisi olduğumuz uluslararası büyük NLP organizasyonlarının isimlerine web sitemiz üzerinden ulaşabilirsiniz: NLP Linkleri.)
Türkiye 'de NLP uzmanlarının aynı çatı altında bir araya gelebildiği, NLP eğitimleri veya NLP eğitmenlik mesleği ile ilgili standardizasyon ve denetim sağlayabilen bir kurum bulunmuyor. NLP disiplinini ülkemize doğru tanıtmak, standardizasyon sağlamak, uzmanlarını bir araya getirmek ve iş birliğini teşvik etmekle görevli mevcut NLP konulu dernek ve benzeri sivil toplum kuruluşlarının web siteleri incelendiğinde, tüzüklerinde belirtilen mesleki ve toplumsal amaçlardan ziyade, sadece kişisel çıkarlara hizmet eden ticari programların pazarlanmasına ağırlık verildiğini görmek, Türkiye'de NLP'nin henüz bir disiplin olarak anlaşılmadığını açıkça göstermektedir.
NLP'nin bir disiplin olarak yüksek itibar gördüğü tüm ülkelerde, örgütlenme ve standardizasyon alanlarda önemli gelişmeler yaşanmıştır. Tüm bu gelişmelerin ülkemizde de yaşanması mümkündür ancak, Avrupa Birliğine uyum sürecinde mesleklerin standartlarını tanımlamakla görevli "T.C. Meslek Yeterlilik Kurumu"'nun dahi ancak 2006 yılında, oldukça geç hizmet vermeye başladığı düşünülürse, NLP ve benzer, tanıdık olmayan disiplin ve mesleklerin ülkemizde resmi olarak tanımlanması ve standardizasyonu ile ilgili gelişmelerin yaşanması, muhtemelen biraz daha zaman alacaktır. (Meslek Yeterlilik Kurumu MYK çalışanlarına verdiğimiz NLP eğitiminden görüntüler için "Fotoğraf Galerimizi" ziyaret edebilirsiniz...)
Bazı küçük farklılıklar haricinde, Avrupa ülkelerin çoğunda yaygın olarak NLP giriş, NLP uzmanlık ve NLP eğitmenlik seviyesi olarak 3 aşamalı temel bir eğitim sistemi bulunuyor. Ayrıca bu temel üzerinden koçluk mesleğine veya uzman eğitmenlik mesleğine geçiş yapmayı sağlayan ilave eğitim basamakları da bulunuyor. Profesyonel koçluk, arabuluculuk, yetişkin eğitimi veya psikoterapi alanında mesleki kariyer yapmış olanların önemli bir kısmının NLP alanında temel veya ileri düzeyde bir eğitim geçmişi bulunuyor.
Avrupa da ulusal veya uluslararası düzeyde faaliyet gösteren birden çok NLP organizasyonu bulunmasına rağmen, bunların tamamı birbiriyle karşılaştırılabilir ortak eğitim standartlarına sahiptirler. Detaylı bilgi için ilgili organizasyonun web sayfasına veya özet bilgi içeren NLP eğitim standartları bilgi sayfamıza göz atabilirsiniz. Bakınız: NLP Eğitim Standartları - NLP Curricula
NLP alanında ulusal standardizasyon ve denetim mekanizmalarının henüz işlemediği ülkemizde, NLP eğitimi almak isteyen kişiler, aynı eğitim başlığı altında birbirinden içerik, süre ve düzenlenme biçimi açısından oldukça farklılık gösteren programlarla karşılaşabilmektedirler... Örneğin "NLP Practitioner" olarak adlandırılan başlangıç seviyesi bir eğitim almak isteyen kişiler, aynı isim atında, birkaç saat süren online bir eğitim programı veya sınıf ortamında aylarca süren uygulamalı eğitim programlarıyla da karşılaşabilirler.
"Online eğitim alana 7 uzmanlık sertifikası birden..." veya "Ücretsiz eğitime katılın, sadece belgelendirme ücreti ödeyin..." gibi, başka ülkelerde eşi benzeri bulunmayan pazarlama yöntemleriyle tüketiciye sunulan ve niteliği uluslararası eğitim standartları ile uyumlu olmayan eğitimlere, sözde "Uluslararası geçerli sertifika" adı altında belgeler düzenleyen kurumların sayısı oldukça yüksek. Ne yazık ki bu eğitimlere katılıp, kendilerine kargo ile adrese teslim gönderilen şık sertifikaların, hangi uluslararası NLP organizasyonu tarafından itibar gördüğünü sormayan katılımcıların sayısı da oldukça yüksek görünüyor.
NLP alanında dünyanın en saygın kuruluşlarından olan IN, DVNLP, INLPTA veya IANLP'nin standartlarına göre yetkili eğitmen olabilmek için, en az 3 sene süren uygulamalı örgün eğitimden geçilmesi gerekirken, ülkemizde sadece birkaç saatlik online ders ile "NLP uzmanı" yetiştiren işletmelerin sayısı ne yazık ki artmaya devam ediyor...
Kontrolsüz ve düzensiz bu süreç, birçok kişi, işletme ve üniversiteye ticari kazanç, Türk toplumuna ise birçok "Kişisel Gelişim Uzmanı", "Yaşam Koçu" ve "NLP Uzmanı" gibi niteliği sorgulanan kimlikler kazandırmıştır.
NLP, özellikle insan potansiyelinin ve iletişim süreçlerinin fark yarattığı birçok meslek grubunda yaygın olarak kullanılmaktadır. Avrupa ülkelerinde profesyonel iletişim becerisi gerektiren bazı mesleklerin başarıyla icra edilebilmesi, koşul olarak öncesinde kalifiye bir NLP eğitiminin alınmasını gerektirmektedir.
Koçluk, eğitim, psikoterapi, gibi insan odaklı bazı meslek grupları, NLP 'nin kendi mesleklerindeki kullanımını yaygınlaştırmak ve uzmanlaşmak üzere mesleğe yönelik NLP toplulukları da oluşturmayı başarabilmişlerdir. Örnek olarak https://www.nlpaed.de sayfasını inceleyebileceğiniz "Pedagojide NLP Birliği", NLP eğitimi almış olan öğretmenler tarafından, öğretimde, sınıf içerisindeki NLP'nin kullanımını yaygınlaştırmak amacıyla kurulmuştur. Başka bir örnek, Avrupa 'daki tıp hekimlerinin NLP'nin tedavideki kullanımını yaygınlaştırmak amacıyla kurdukları EANLPT birliğidir: https://www.eanlpt.org/
Bu ve benzeri organizasyonlar, NLP yöntemlerinin spesifik bir alana nasıl uyarlanabileceği ile ilgili araştırma, geliştirme faaliyetleri yürüterek, mesleki gelişime katkı sağlamaktadırlar.
Türkiye'de NLP 'nin iş dünyasına ve insan potansiyeline sağlayabileceği faydaların, kurum yöneticileri tarafından yeteri kadar bilinmediğini gözlemliyoruz.
Bazı resmi kurum yöneticileri ile yapmış olduğumuz görüşmelerde, NLP'nin kültürümüzle uyuşmayan ideolojik içerikler taşıyabileceği konusunda endişelerinin bulunduğuna, bu nedenle tanışma riskine girmek istemediklerine de tanıklık ettik.
Tanıştığımız ve mesleğini başarıyla yürüten birçok uzmanın, kullanmış oldukları bazı yöntemlerin (EMDR gibi) NLP tabanlı olduğunu farkında olmadıklarını deneyimledik. Tanıştığımız birçok akademisyen ve hekim, günlük ve profesyonel yaşamında NLP kullanıyor olmasına rağmen, tartışmalı bilimsel statüsünden dolayı, ön plana çıkarmayı tercih etmediklerini.
Avrupa ülkelerinde bulunan, NLP'nin kullanımını yaygınlaştırmaya yönelik araştırma, geliştirme faaliyetleri yürüten meslek grupları, dernekler veya birlikler, ülkemizde henüz bulunmuyor...
Dünya genelinde NLP alanında kapsamlı araştırma projeleri yürütülmektedir. NLP nin bilimsel statüsü uzmanlar tarafından tartışılmaya devam ediyor olsa da, birçok NLP yönteminin etkinliği, yapılan araştırmalar sonucunda bilimsel olarak kanıtlanabilmiştir. (Örnek çalışmalar için NLP Bilim Arşivimizi ziyaret edebilirsiniz)
NLP eğitimi alanlar, üniversitelerin bazı bölümlerinde, eğitimlerini akademik ECTS puanına çevirerek, akademik kariyerlerine destek olabiliyorlar...
YÖK tez arşivi tarandığında, NLP'nin sık sık tez konusu olarak seçildiğini görmek umut vericidir. İlerleyen dönemlerde, NLP'ye hakim tez danışmanlarının artması, NLP'nin ülkemizde daha çok tanınmasına ve anlaşılmasına katkı sağlayabilecek tez ve araştırma projelerine vesile olacaktır. (Yök tezleri ve diğer kaynaklar için NLP Bilim Arşivimizi ziyaret edebilirsiniz)
NLP, ülkemizde henüz iyi tanınan ve yaygın olarak kullanılan bir disiplin değildir. Birçok Avrupa ülkesinde olduğu gibi NLP, zaman içerisinde Türkiye'de daha iyi tanınacak ve yaygın olarak kullanılan bir disipline ve mesleki uzmanlık alanına dönüşecektir. Ülkemizde NLP alanında uzmanlaşmış veya uzmanlaşacak olan kişilere önemli sorumluluklar düşmektedir. NLP'nin ülkemizdeki sağlıklı gelişimini teşvik etmede kendimizi sorumlu görüyor ve bu alanda uzmanlaşmış herkesi, aşağıdaki alanlarda işbirliği içinde olmaya davet ediyoruz. NLP disiplininin, gelecekte ülkemizde de daha iyi anlaşılması, kullanımının yaygınlaşması ve itibarının korunması, birlikte atabileceğimiz adımlarla mümkündür...
İnternet alışverişlerinde karşımıza sıkça çıkan "Süper Fırsat" veya "Büyük İndirim" gibi kavramlar, her zaman tüketicinin dikkatini çekmeyi başarmıştır.
Üstünde NLP yazan karelerin zemin renkleri aslında aynı, fakat yanıltıcı bilgiler algınızı manipüle edebilir... Duyurularda karşımıza çıkan kavramlarda bazı bilgileri ön plana çıkarırken, bazılarını gölgede bırakabilirler. Peki kaçımız bu kavramların gerçekten doğruyu yansıtıp yansıtmadığını araştırıyoruz? Araştırmalar tüketicinin, dışarıdaki bilginin çok ve karmaşık olmasından, araştırma yapacak zaman ve kaynaklarının ise kısıtlı olmasından dolayı, çoğu zaman bu kavramları sorgulamadan güvenmeyi seçtiğini gösteriyor.
NLPAT olarak parçası olduğumuz yetişkin eğitimi sektörü de ne yazık ki buna benzer, tüketici tarafından sorgulanmadan kabul edilen, içi boşaltılmış tanımlamalarla dolu:
"Uluslararası Geçerli! Türkiye'de İlk ve Tek! Yüksek Kalite! ..."
Bilinçli tüketiciler bu ve benzeri kavramların gerçekliğini ve geçerliliğini mutlaka sorgulamalıdır. NLP eğitiminize karar vermeden önce sorgulamanızı tavsiye ettiğimiz diğer önemli konuları sizin için hazırladığımız kısa NLP rehberinde bulabilirsiniz.
NLP Rehberinde yer alan sorular, alacağınız hizmetin gerçek içeriği hakkında önemli bilgiler toplamanıza yardım eder. Ayırt edici olan bu önemli bilgiler genelde tüketiciye paylaşılmaz, yanıltıcı veya muğlak kavramların arkasında gölgede bırakılır. Bilinçli tüketiciler için hazırlanan rehberimiz yardımıyla gölgede kalan birçok önemli bilgiyi sorgulamanız ve aydınlığa kavuşturmanız mümkün: Güvenli NLP Rehberi
Eksik, yanıltıcı veya karmaşık bunca bilgi arasında "Benim için doğru olan NLP eğitimine, neye göre ve nasıl karar verebilirim?" diye sormakta haklısınız.
NLP eğitiminize daha bilinçli ve kolay karar verebilmeniz için size kısa bir rehber hazırladık.
NLP, koçluk ve benzeri disiplinlerde kurs veren birçok işletme, eğitim sonrasında mezuniyet belgesinin üzerine bir üniversitenin ismini yazabilmek için, özel üniversitelerin kurs veren sürekli eğitim merkezleriyle iş birliği yaparak aralarında protokol imzalarlar.
Bu tür ticari anlaşmalar sayesinde özel üniversiteler, sadece isim haklarını kullandırarak gelir elde etmekte, üniversitelerin ismini kullanarak güven satın almış olan ticari işletmeler ise kurslarını daha kolay pazarlayabilmektedirler.
Bu tür belgelerin üzerinde yazılı olan üniversite isimleri veya e-devlet sisteminde görünür bir kurs belgenizin olması, alınan eğitimin içeriği, standardı, kalitesi veya uluslararası geçerliliği konusunda hiçbir gösterge olmamasına rağmen, bu tür kurslardan mezun olan katılımcılar "üniversite onaylı" bir belgemiz var diye kendilerini daha güvende hissedebilmektedirler.
Üniversitelerin, NLP alanında uzmanlaşmış, eğitim müfredatını ve uygulanış biçimini kontrol edebilecek akademik personeli olmadan, düşük nitelikli kurs organizasyonlarına aracılık etmesi, NLP'nin ülkemizdeki sağlıklı ve bilimsel gelişimine zarar veriyor olsa da, alan ve satan bu iş birliğinden memnun olduğu sürece, bu tür eğitim pazarlama modellerini ülkemizde ne yazık ki görmeye devam edebiliriz.
Bilinçli tüketiciler, üniversite isimlerini kullanarak akademik değer algısı yaratan bu işletmelere, eğitimin akademik kredi puan karşılığının ve standardının ne olduğunu mutlaka sormalı ve almış oldukları cevapların doğruluğunu kontrol etmelidirler.
(NLP Academy Turkey Eğitim ve Araştırma enstitüsünden aldığınız akredite NLP sertifika eğitimlerinin her bölümünün uluslararası sahada faaliyet gösteren bazı üniversitelerin Neuro Linguistic Psychology (NLPsy) bölümlerinde akademik ECTS puan karşılığının olduğunu biliyor muydunuz? Detaylı bilgi için tıklayınız...)
Türkiye de NLP Sayfa Özeti
Türkiye'de NLP nin gelişimi. Avrupa'da NLP. NLP eğitimi alırken dikkat edilmesi gerekenler. Yanıltıcı bilgilere dikkat! Üniversiten onaylı sertifika? NLP'nin Türkiye geleceği. Bilinçli tüketici NLP rehberi.